W dniu 30 września 2022 r. odbyła się we Wrocławiu inspirująca konferencja pod hasłem Centra Zdrowia Psychicznego - rewolucja czy ewolucja w systemie?, którą zorganizowało trzech partnerów: Dolnośląskie Centrum Zdrowia Psychicznego (DCZP), Dolnośląska Szkoła Wyższa (DSW) i fundacja Polski Instytut Otwartego Dialogu (PIOD). Prelegentami byli eksperci ze Światowej Organizacji Zdrowia, a także z Polski, Włoch i Republiki Czeskiej.

Celem konferencji było spojrzenie z różnych perspektyw na trwający w Polsce proces zmian w systemie zdrowia psychicznego, uczenie się od siebie nawzajem oraz szukanie odpowiedzi na wiele pytań, w tym na pytanie stanowiące tytuł konferencji.

Zaczęliśmy od perspektywy europejskiej gdyż na długo przed ogłoszeniem Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego opracowano Europejskie wytyczne przejścia od opieki świadczonej w instytucjach do usług dostępnych w lokalnej społeczności. Proces ten nazwano deinstytucjonalizacją, a w jego propagowanie zaangażowała się m.in. Światowa Organizacja Zdrowia. Szczególne doświadczenie pracy w różnych krajach w projektach WHO przedstawiła dr Ledia Lazeri. Wśród krajów, które jako pierwsze podjęły nie lada wyzwania zreformowania swojego systemu były Włochy - opowiedział o tym dr Roberto Mezzina. Natomiast w Europie Środkowo-Wschodniej duże osiągnięcia mają w tym zakresie  Czesi - naszym gościem był dr Jan Pfeiffer.

Druga perspektywa to perspektywa polska. Od 2018 roku trwa przygotowanie do systemowej reformy poprzez pilotaż centrów zdrowia psychicznego (dalej: CZP). Jedni mówią: “To jest rewolucja! Wymaga w krótkim czasie zmiany myślenia i zmiany działania wielu osób. Istnieje sporo ryzyk, boimy się zbyt radykalnych zmian”. Natomiast inni mówią: “Cały proces odbywa się poprzez ewolucję systemu. Wymaga czasu, wdrażania nowych standardów organizacyjnych, oceny każdego etapu, wyciągania wniosków, wprowadzania korekt i …dalszego działania”. Wobec tej dyskusji sięgneliśmy po informacje do samego źródła - naszym prelegentem była dr n. med. Anna Depukat – kierownik Biura do spraw Pilotażu Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego. Poznaliśmy też wyniki pierwszego badania efektywności CZP - przedstawił je uznany w Polsce i w świecie lekarz psychiatra i epidemiolog, prof dr. hab. Andrzej Kiejna. Ponadto, poznaliśmy dotychczasowe doświadczenia pracy w środowisku dwóch Centrów Zdrowia Psychicznego (CZP) w Wieliczce i w Nowym Targu - naszymi prelegentami byli Aneta Walter i Izabela Flak oraz Ewa Piątkowska i Ewa Makieła.

Trzecia perspektywa to perspektywa szpitala psychiatrycznego we Wrocławiu, który z własnej inicjatywy zaangażował się w utworzenie CZP dla jednej dzielnicy miasta. Jak tego dokonano? Jakie są pierwsze rezultaty? Jak zaangażować inne szpitale psychiatryczne w przejście w kierunku pracy środowiskowej? - na te pytania odpowiedział Michał Stachów, prezes Dolnośląskiego Centrum Zdrowia Psychicznego. Natomiast bardziej szczegółowo pracę środowiskową CZP Wrocław Psie Pole przedstawiła Oliwia Kozak - kierownik centrum. I jeszcze jedno zagadnienie: integracja usług zdrowotnych i społecznych. Dużo się mówi na ten temat, a wrocławskie CZP po prostu zaprosiło do współpracy partnera z sektora społecznego - Fundację Opieka i Troska. O tej współpracy i o dorobku fundacji działającej od 20 lat opowiedziała jej dyrektor - Anna Kraucz-Miękus.

Na koniec poznaliśmy odpowiedzi na pytania nurtujące dziś wiele osób: Co jest ważne, aby odnieść sukces? Jak zrealizować cele postawione przed Pilotażem przez Ministra Zdrowia? Jak do 2027 roku pokryć całą Polskę centrami zdrowia psychicznego, aby każdy Polak miał dostęp do usług zaprojektowanych na miarę XXI wieku?

W tej części wysłuchaliśmy
- v-ce kanclerz DSW we Wrocławiu, uczelni kształcącej kadry dla CZP - Magdalenę Nowak
- asystenta zdrowienia - Krzysztofa Henczka
- facylitatora procesu zmian i rozwoju - Reginę Bisikiewicz
- przedstawicielkę Światowej Organizacji Zdrowia w Polsce - Olgę Khan.

Całej konferencji przyświecało motto „Reforma systemu ochrony zdrowia psychicznego w Polsce to nasza Wspólna Sprawa”. Oznacza to, że odpowiedzialność za jej powodzenie spoczywa na nas wszystkich - poczynając od rządzących, poprzez środowisko profesjonalistów, organizacje obywatelskie, instytucje edukacyjne i naukowe, a także z ważnym udziałem użytkowników systemu i ich rodzin.

Zachęcamy wszystkich uczestników, aby postawić sobie kilka pytań: Do czego mnie zainspirowała ta konferencja?. Jak wykorzystam nową wiedzę? Jakie wprowadzę zmiany w swoim myśleniu i działaniu? Co wdrożę w swoim zespole?

Ze naszej strony - jako organizatorów, otrzymujecie Państwo konkretną pomoc. Otóż w zakładce Materiały umieściliśmy prezentacje, a także materiały uzupełniające w postaci raportów, artykułów i opracowań własnych prelegentów.

Dla tych, którzy nie uczestniczyli w konferencji - przygotowujemy nagranie wszystkich wystąpień. Będą one dostępne od 20.10.2022 r.

Dziękujemy za inspirujące spotkanie i do zobaczenia za rok!


W imieniu organizatorów,

Michał Stachów,  Regina Bisikiewicz,  Magdalena Nowak i prof. dr hab. Andrzej Kiejna                    






Centra zdrowia psychicznego w liczbach

4 lata Pilotażu CZP

81 CZP pokryje 1/3 kraju do XII 2022 r.

Około 300 CZP powstanie do XII 2027 r.